Ngô Kiện Hùng, sinh năm 1912 tại Lưu Hà, Giang Tô, Trung Quốc, là một trong những nhà khoa học nữ xuất sắc nhất thế kỷ XX. Từ nhỏ, bà đã bộc lộ tài năng thiên bẩm trong lĩnh vực Toán học và Khoa học tự nhiên. Sau khi tốt nghiệp thủ khoa ngành Vật lý tại Đại học quốc lập Trung ương Nam Kinh, bà tiếp tục hành trình du học tại Mỹ, nơi bà để lại dấu ấn không thể phai mờ.
Năm 1940, bà công bố nghiên cứu đột phá về phân hạch hạt nhân và phóng xạ, mở đường cho những khám phá vĩ đại sau này. Đến năm 1944, bà được mời tham gia Dự án Manhattan – dự án tuyệt mật phát triển bom nguyên tử của Mỹ. Tại đây, bà đã cải tiến bộ đếm Geiger và phát triển phương pháp phân tách uranium, đóng góp quan trọng vào thành công của dự án.
Không dừng lại ở đó, năm 1956, bà chứng minh định luật bảo toàn tính chẵn lẻ hoàn toàn sai, mở ra một chương mới trong ngành Vật lý. Thế nhưng, dù nghiên cứu của bà là nền tảng cho công trình đoạt giải Nobel của hai đồng nghiệp, bà lại không được vinh danh. Điều này gây ra nhiều tranh cãi và bất bình trong giới khoa học.
Dù vậy, Ngô Kiện Hùng vẫn tiếp tục cống hiến không mệt mỏi. Bà là người đầu tiên xác nhận lý thuyết về sự suy giảm beta của Enrico Fermi, đồng thời nhận nhiều giải thưởng danh giá như Giải Vật lý Comstock, Huân chương Khoa học Quốc gia Mỹ, và Giải Wolf Vật lý.
Năm 1997, bà qua đời tại Mỹ, nhưng di nguyện cuối cùng là được trở về quê hương. Tro cốt của bà được chôn dưới gốc cây sim trong sân Trường Minh Đức – nơi bà từng học thời thiếu nữ. Trên bia mộ, dòng chữ khắc: “Ngô Kiện Hùng là một công dân xuất sắc của thế giới và mãi mãi là người Trung Quốc” đã khẳng định tình yêu quê hương sâu sắc của bà.
