Trở lại sáng tác nghệ thuật sau quãng dài thực hiện các dự án thương mại, nghệ sĩ Phan Tú Trân gặp không ít thách thức khi tìm cách thể hiện tiếng nói cá nhân qua hội họa, để rồi định vị được con đường theo đuổi khi hai lần thử sức ở UOB Painting of the Year.
Hạnh phúc và ngỡ ngàng là những cảm xúc đầu tiên của họa sĩ Phan Tú Trân khi được xướng tên Nghệ sĩ triển vọng nhất năm 2024 tại cuộc thi UOB Painting of the Year lần thứ hai tổ chức tại Việt Nam với tác phẩm Doraeco.
“Bây giờ nhớ lại, tôi vẫn cảm giác như ở trong mơ vậy. Tôi vỡ òa, bất ngờ khi giữa rất nhiều tài năng hội họa, tác phẩm của mình được gọi tên và bản thân cũng trở thành nghệ sĩ triển vọng nhất năm”, họa sĩ Phan Tú Trân xúc động.
Tốt nghiệp Trường Đại học Mỹ thuật TP.HCM chuyên ngành sư phạm, nhưng Phan Tú Trân không gắn bó với sự nghiệp dạy học quá lâu, mà chuyển hướng làm việc với các studio minh họa truyện tranh ở nước ngoài.
Công việc của một họa sĩ minh họa trở thành định hướng lúc bấy giờ của cô khi cân bằng được cả sở thích lẫn khía cạnh tài chính. Song thời điểm tiếp xúc và được truyền cảm hứng từ công việc họa sĩ chuyên nghiệp của chồng, Phan Tú Trân muốn thử sức ở địa hạt này.
Năm 2019, TP.HCM bị phong tỏa vì dịch, cảm giác bồn chồn bức bối phải ở trong nhà liên tục nhiều tuần, nhiều tháng đã thôi thúc Phan Tú Trân – khi đó đang là họa sĩ kỹ thuật số minh họa truyện tranh – bắt đầu lại với dự án hội họa cá nhân.
“Nét bút đầu tiên tôi vẽ bằng tay sau nhiều năm chỉ thực hiện các thao tác trên máy tính là rất khó khăn, cả một ngày gần như không vẽ được gì. Nhưng tôi biết mở đầu nào mà không vất vả, bản thân tự cổ vũ mình, ông xã – cũng là họa sĩ – truyền thêm cho tôi cảm hứng lẫn động lực để tôi vượt qua giai đoạn này”, Phan Tú Trân nhớ lại những ngày mới trở lại với việc sáng tác nghệ thuật.
Những ý tưởng bật nảy nhiều hơn khi cô quen thuộc với các kỹ năng, họa cụ hay chất liệu sáng tác. Suốt 3 năm trau dồi kiến thức, Phan Tú Trân bắt đầu thử sức với nhiều chất liệu cũng như các trường phái hội họa để tìm kiếm “điểm chạm”.
“Đến lúc có nhiều ý tưởng, tôi phải tìm cách dung hòa ý tưởng đó với cá tính nghệ thuật của mình. Làm cách nào thể hiện những câu hỏi, trăn trở lẫn tiếng nói cá nhân thành một tác phẩm hoàn chỉnh đòi hỏi quy trình làm việc nghiêm túc và sự đầu tư dài hạn”, nghệ sĩ sinh năm 1990 bày tỏ.
Nhìn lại tác phẩm mà Phan Tú Trân lựa chọn để tham gia UOB Painting of the Year trong hai năm 2023 và 2024, dễ dàng nhận ra nguồn cảm hứng lớn của nữ nghệ sĩ chính là hình tượng chú mèo máy từ tương lai – Doraemon.
Trong đó, bức tranh Mona-dora – tác phẩm theo trường phái phái sinh – của nghệ sĩ lọt vào chung khảo 18 tác phẩm xuất sắc nhất UOB Painting of the Year năm đầu tiên ở Việt Nam (2023). Và Doraeco đã giúp cô giành giải cao nhất hạng mục Nghệ sĩ triển vọng ở năm thứ hai tham dự cuộc thi danh tiếng này.
Lý giải về việc lựa chọn Doraemon là cảm hứng cho các sáng tác của mình, họa sĩ Phan Tú Trân cho biết chú mèo máy là nhân vật gắn liền với tuổi thơ và cả giai đoạn hiện tại của cô. Gần như tất cả tập truyện được xuất bản tại Việt Nam hay phim điện ảnh về Doraemon cô đều không bỏ sót.
“Bắt đầu với Doraemon cho tôi cảm giác mình được làm mọi thứ quen thuộc, gần gũi và tự tin nhất. Doraemon là nhân vật truyện tranh cho trẻ em – một hình tượng thường được nhớ đến với cảm giác trong sáng, tự nhiên và vui vẻ. Rất nhiều nghệ sĩ chọn thể hiện những góc tối hay nội tâm giằng xé của mình trong tác phẩm, với tôi, tôi chọn bày tỏ sự ngây thơ của mình”, họa sĩ Phan Tú Trân nói thêm.
Ngay khi vừa kết thúc cuộc thi UOB Painting of the Year năm đầu tiên, Phan Tú Trân đã bắt tay vào sáng tác để tham gia mùa 2. Sau hơn 3 tháng định hình ý tưởng, tìm cách thể hiện phù hợp nhất, nữ nghệ sĩ bắt đầu với quá trình sáng tác miệt mài suốt 4 tháng ròng rã. Trong giai đoạn cao trào, thời gian cô sáng tác lên đến 22 tiếng mỗi ngày, từ 6h sáng hôm trước đến 4h sáng hôm sau.
“Phải thử nghiệm để chất liệu phù hợp, cho đến khi làm ra được tác phẩm cuối cùng, tôi thất bại hơn 10 lần. Nhưng tất cả đều đáng giá, mỗi một lần bị hỏng là một lần mình học được bài học sâu sắc khi làm nghề”, Phan Tú Trân bày tỏ.
Nỗ lực của nghệ sĩ đơm trái ngọt khi Doraeco mang về cho Tú Trân giải thưởng Nghệ sĩ triển vọng nhất UOB Painting of the Year 2024 tại Việt Nam. Doraeco được thể hiện qua hình ảnh 6 lá bài trên bàn casino, mỗi lá tượng trưng cho khía cạnh của ô nhiễm sinh thái: Đất, nước, không khí, và năng lượng.
Lá bài Joker với hình Doraemon ẩn dụ cho sự xung đột giữa tiến bộ công nghệ và hậu quả môi trường. Trong khi, lá bài cuối cùng chưa được lật ám chỉ một tương lai bất định, nơi thế hệ sau phải đối mặt với cả di sản và hậu quả từ thế hệ trước.
Điểm đặc biệt của tác phẩm còn nằm ở bức Joker, nơi nghệ sĩ Phan Tú Trân tự họa chân dung của chính mình. Không chỉ muốn thể hiện những khía cạnh trong sáng trong nội tâm, tác giả còn muốn đặt ra những câu hỏi về vấn đề đương đại, hiện diện và ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống cá nhân.
Ngay từ lần đầu ra mắt công chúng yêu nghệ thuật ở UOB Painting of the Year 2023, Phan Tú Trân đã lọt vào chung khảo 18 tác phẩm xuất sắc nhất. Trở lại sau một năm, nữ họa sĩ cho rằng bản thân may mắn khi tác phẩm đạt giải cao nhất ở hạng mục Nghệ sĩ triển vọng tại UOB Painting of the Year năm thứ 2 tại Việt Nam.
“Tôi tham gia cuộc thi hai năm liên tiếp với mong muốn đến gần hơn với công chúng và được học hỏi, cọ xát cùng các đồng nghiệp, anh chị trong nghề. Điều mà cả tôi, gia đình và bạn bè thân thiết không ngờ đến chính là việc thắng giải thưởng hạng mục Nghệ sĩ triển vọng năm nay. Tôi nghĩ đó là may mắn, là một ‘kỳ tích’ trong sự nghiệp”, Phan Tú Trân chia sẻ.
Ở năm đầu tiên, Mona-dora được đón nhận như một tác phẩm mới mẻ, với trường phái sáng tác phái sinh ít gặp. Hình ảnh Mona-dora e ấp, điệu đà đã tạo dấu ấn khó quên trong lòng nhiều khán giả.
“Rất nhiều người chia sẻ họ đến triển lãm để xem cô nàng Mona-dora đáng yêu và tìm thấy niềm vui cho bản thân. Với tôi, lúc đó như vậy đã là thành công khi tác phẩm được đón nhận”, tác giả của Doraeco bày tỏ.
Nhưng cũng chính Phan Tú Trân bày tỏ “không ai mới mẻ mãi”, để tác phẩm sống được lâu hơn trong lòng công chúng, phải mang đến được thông điệp, gợi lên cảm giác và đặt ra các câu hỏi.
Nhìn thấy tiềm năng được học hỏi và trưởng thành từ kinh nghiệm, cơ hội giao lưu tại cuộc thi UOB Painting of the Year, Phan Tú Trân không ngần ngại trở thành “gương mặt quen thuộc” ở sân chơi này. Đến UOB Painting of the Year lần thứ 2 với tác phẩm Doraeco mang nhiều thông điệp, nghệ sĩ khơi gợi được suy tư và những câu hỏi về các vấn đề đương đại.
Sự thay đổi trong màu sắc cá nhân, khuynh hướng diễn đạt ngôn ngữ hội họa của Phan Tú Trân qua hai lần tham gia cuộc thi đã thể hiện rõ ràng sự thành thục và phát triển trong sáng tạo nghệ thuật.
“Tôi nhìn thấy chính mình trưởng thành qua hai mùa UOB Painting of the Year. Nhờ cơ hội được gặp gỡ, giao lưu với các chuyên gia trong nghề, đặt mình trong dòng chảy thị trường nghệ thuật mà tôi có thêm động lực để hoàn thiện mỗi ngày. Với tôi, cuộc thi thật sự là một bệ phóng để các nghệ sĩ trẻ có thể định vị bản sắc cá nhân, nhìn thấy được xu hướng phát triển của nghệ thuật đương đại Việt Nam và mở ra nhiều cơ hội mới để giao lưu cùng bạn bè quốc tế”, tác giả Doraeco khẳng định.
Họa sĩ Phan Tú Trân cũng chia sẻ về dự định trở lại sân chơi UOB Painting of the Year năm thứ 3 nếu có điều kiện. Nữ họa sĩ cho biết việc tham dự các cuộc thi lớn, uy tín sẽ giúp cô thúc đẩy bản thân làm mới chính mình, làm mới đôi mắt nhìn và cảm hứng sáng tác qua từng giai đoạn.
“Tôi cũng có những nỗi sợ rằng mình đã có thành tựu nho nhỏ trong hai lần tham gia trước đó, nếu trở lại lần thứ 3 với một thất bại thì thật khó để đối mặt. Nhưng tôi không muốn chìm trong ‘men say chiến thắng’, tôi biết đời sống nghệ thuật là phải phát triển, phải sống và nuôi sống nó chính là cảm hứng sáng tác từ nghệ sĩ. Vì thế, chỉ cần có cơ hội được học hỏi, được tiến bộ trong sự nghiệp, tôi vẫn liên tục cố gắng”, Phan Tú Trân khẳng định.
