Những ‘đứa trẻ đuôi chuột’ ở Trung Quốc

Thất nghiệp kéo dài, một số thanh niên buộc phải trở về quê, sống dựa vào cha mẹ, trở thành “những đứa trẻ toàn thời gian”. Ảnh minh họa: Carlos Garcia Rawlins.

Hàng triệu cử nhân Trung Quốc rơi vào cảnh khó khăn khi tỷ lệ thất nghiệp ở xứ tỷ dân vẫn ở mức cao. Tình cảnh trên đã tạo ra một tầng lớp lao động mới được gọi là “rotten-tail kids” (tạm dịch: những đứa trẻ đuôi chuột).

Cụm từ này đã trở thành một từ khóa phổ biến trên mạng xã hội trong năm nay, dùng để chỉ những sinh viên sau khi tốt nghiệp đại học buộc phải chấp nhận công việc lương thấp, hoặc thậm chí sống nhờ vào lương hưu của cha mẹ.

Từ lóng này tương tự “rotten-tail buildings” (những tòa nhà đuôi chuột), một thuật ngữ dùng để chỉ hàng chục triệu ngôi nhà vẫn còn xây dang dở ở xứ tỷ dân kể từ năm 2021, theo Reuters.

Thị trường lao động ảm đạm

Năm nay, số lượng sinh viên tốt nghiệp đại học tìm kiếm việc làm đạt mức kỷ lục, trong bối cảnh thị trường lao động bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 và các biện pháp siết chặt quản lý đối với lĩnh vực tài chính, công nghệ và giáo dục.

Tỷ lệ thất nghiệp của khoảng 100 triệu thanh niên Trung Quốc trong độ tuổi 16-24 đã vượt qua ngưỡng 20% lần đầu tiên vào tháng 4 năm ngoái. Khi con số này đạt mức cao nhất mọi thời đại là 21,3% vào tháng 6/2023, chính phủ đã đột ngột ngừng công bố dữ liệu để đánh giá lại cách thức thu thập thông tin.

Người lao động trẻ đang tìm việc tại hội chợ việc làm tại Sanmenxia (Trung Quốc) giữa tháng 8/2024. Ảnh: NBCN.

Một năm sau, tình trạng thất nghiệp của giới trẻ vẫn là một vấn đề nan giải. Tỷ lệ thất nghiệp được điều chỉnh đã tăng lên mức cao nhất trong năm 2024 là 17,1% vào tháng 7, khi 11,79 triệu sinh viên tốt nghiệp ra trường trong bối cảnh nền kinh tế vẫn đang chật vật với khủng hoảng bất động sản.

Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhiều lần nhấn mạnh rằng việc tạo việc làm cho thanh niên vẫn là một ưu tiên hàng đầu. Chính phủ đã kêu gọi mở thêm nhiều kênh để thanh niên tiếp cận các nhà tuyển dụng tiềm năng, chẳng hạn như các hội chợ việc làm, và đã triển khai các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp để giúp thúc đẩy tuyển dụng.

Bằng cấp cao không đảm bảo tương lai

“Tấm bằng đại học từng là cánh cửa mở ra cơ hội việc làm tốt, thăng tiến xã hội và tương lai tươi sáng. Nhưng giờ đây, giấc mơ đó dường như ngày càng xa vời đối với nhiều sinh viên tốt nghiệp Trung Quốc”, Phó giáo sư xã hội học Yun Zhou tại ĐH Michigan (Mỹ) nhận định.

Thất nghiệp kéo dài, một số thanh niên buộc phải trở về quê, sống dựa vào cha mẹ, trở thành “những đứa trẻ toàn thời gian”.

Hội chợ việc làm diễn ra vào tháng 3/2024 tại Bắc Kinh (Trung Quốc). Ảnh: IC.

Ngay cả những người có bằng cấp cao cũng không tránh khỏi tình trạng này. Sau nhiều năm nỗ lực học tập để vượt qua nấc thang học thuật khắc nghiệt, “những đứa trẻ đuôi chuột” cay đắng nhận ra bằng cấp không còn là tấm vé thông hành đến thành công trong bối cảnh kinh tế ảm đạm.

Trước thực tế khắc nghiệt, nhiều người phải hạ thấp kỳ vọng, chấp nhận công việc trái ngành, lương thấp hoặc thậm chí sa vào con đường tội phạm để mưu sinh.

Năm ngoái, Zephyr Cao (27 tuổi) tốt nghiệp thạc sĩ từ ĐH Ngoại giao Trung Quốc danh tiếng. Sau khi nhận ra mức lương mình nhận được không tương xứng với tấm bằng thạc sĩ, anh quyết định từ bỏ công cuộc tìm kiếm việc làm toàn thời gian và trở về quê nhà ở tỉnh Hà Bắc (Trung Quốc).

Anh cay đắng chia sẻ rằng nếu đi làm ngay sau khi tốt nghiệp đại học, có lẽ mức lương hiện tại của anh cũng không khác biệt là mấy. Chàng trai 27 tuổi đang cân nhắc theo đuổi bằng tiến sĩ với hy vọng mong manh về một tương lai tươi sáng hơn.

Bằng cấp cao cũng không đảm bảo tương lai cho những người trẻ Trung Quốc, nhiều người buộc về sống dựa vào cha mẹ. Ảnh minh họa: Michaela Vatcheva/Bloomberg.

Amada Chen, vừa tốt nghiệp Đại học Trung y Hồ Bắc, cũng quyết định từ bỏ công việc bán hàng tại một doanh nghiệp nhà nước chỉ sau 1 tháng thử việc. Cô cho biết nguyên nhân từ môi trường làm việc độc hại và những kỳ vọng quá đáng từ cấp trên.

Mức lương 60 NDT (khoảng 8 USD)/ngày cho 12 tiếng làm việc cũng là một trong những lý do khiến cô gái trẻ cảm thấy thất vọng và bất lực.

“Tôi đã khóc mỗi ngày trong một tuần”, cô nói.

Ước mơ trở thành thanh tra chất lượng hay nhà nghiên cứu của Chen dường như quá xa vời. Hơn 130 lá đơn xin việc gửi đi, cô chỉ nhận được những lời mời làm bán hàng hay thương mại điện tử, những công việc không hề liên quan đến chuyên ngành Y học cổ truyền mà cô đã dày công theo đuổi.